Mokerslag op prostaatkanker

Patiënten die in aanmerking komen voor deze techniek beschikken hiermee over een mooi alternatief voor een operatie of lange bestralingsreeks. Het is minder belastend en geeft al na vijf bestralingen een vergelijkbare genezingskans. Door deze precisietechniek hoeft de patiënt nog maar vijf keer naar de kliniek te komen, in tegenstelling tot de eerdere achtentwintig tot vijfendertig bestralingen. Bovendien neemt de behandeling slechts vijftien minuten in beslag.

Beveiliging

Bij deze innovatieve, uitwendige bestralingstechniek draaien meerdere smalle bestralingsbundels om de patiënt heen, waardoor de tumor vanaf verschillende kanten heel nauwkeurig met een hoge dosis wordt bestraald en het te bestralen gebied zo klein mogelijk wordt gehouden. Bestraling met een dergelijke hoge dosis vergt meer precisie om omliggende organen zo veel mogelijk te sparen. Nog verder verfijnen van de techniek is de expertise van Celine, wat ertoe leidt dat de patiënt nieuwe verbeteringen in het voorjaar van 2022 te wachten staan.

Vier keer zo snel stralen

Met de invoering van ‘Flattening Filter Free’ (in het kort FFF) is het mogelijk om tot vier keer sneller te stralen. In de kop van de versneller zit een zogeheten ‘Flattening Filter’, die ervoor zorgt dat de stralingsdosis een vlak profiel heeft. Het afvlakfilter (FF) werd traditioneel gebruikt om bundels af te vlakken oftewel uniforme velden te creëren, in een rechthoekig vlak. Dit was voorheen nodig bij de techniek die werd gebruikt om een bestralingsplan te maken. In de huidige techniek wordt er gebruik gemaakt van een draaiende bundel die dus rond de patiënt draait en in veel kleine segmentjes de stralingsdosis zo optimaal mogelijk afgeeft. Het ‘vlakmaken’ van de bundel is dan niet meer nodig waardoor dit filter kan worden kan weggelaten. Het grote voordeel is dat er kan worden bestraald met een hogere dosis in minder tijd. Celine licht toe: ‘Een prostaat is een beweeglijk orgaan, daarom moeten we een grotere veiligheidsmarge gebruiken. Hoe groter deze marge is, des te meer gezond weefsel mee wordt bestraald. De marge willen we dus zo klein mogelijk houden. Als we sneller stralen, kan de veiligheidsmarge kleiner zijn omdat er minder bewegingskans is en we minder gezond weefsel meebestralen.’ Evert vult aan: ‘Bovendien kunnen we hierdoor efficiënter werken, omdat we meer patiënten per uur kunnen behandelen.’

Om een veilige en accurate behandeling te garanderen, wordt middels een ‘fantoom patiënt’ (een model van een patiënt) gekeken of de afgegeven straling overeenkomt met de berekende straling. Celine: ‘Idealiter realiseren we in de toekomst een nog kleinere veiligheidsmarge, waarbij we een nog hogere dosis straling per sessie kunnen geven zodat we minder fracties nodig hebben. De patiënt hoeft dan hopelijk nog maar twee of drie keer te komen.’ Voordat dit laatste op een veilige manier klinisch kan worden toegepast, zijn grondige testen en controles eerst noodzakelijk.

Deze verbetering in de bestralingstechniek betekende voor de laboranten een kleine omschakeling in de manier van werken. Moniek: ‘We hebben de structuur van werken wat moeten aanpassen. Naast de aanpassingen die gedaan moeten worden in het bestralingsplan, plaatsen we voorafgaand aan de bestraling een rectumballon in de endeldarm. De rectumballon wordt geplaatst om dagelijkse bewegingen door veranderingen in rectumvulling tegen te houden tijdens de bestraling’. Ook zorgt de lucht in de ballon ervoor dat er minder dosisopbouw in de darmwand ontstaat, en deze nog beter gespaard kan worden.

Beeldvorming bij bestraling

Via in de prostaat aangebrachte markers wordt het te bestralen tumorgebied gemarkeerd. Celine: ‘Tijdens de bestraling kunnen we om de drie seconden beelden maken die deze markers volgen. Als de markers zich buiten de vooraf gedefinieerde grens bewegen, stopt de bestraling. Totdat de markers zich weer op de juiste plek bevinden’. Deze techniek moet er in de toekomst voor zorgen dat de nu al kleine veiligheidsmarge nog verder kan worden verkleind, zodat dit dan nog meer gezonde darm en blaas spaart. Evert: ‘We proberen de techniek zodanig aan te passen zodat we ook de basis van de zaadblazen ermee kunnen bestralen’.

Deze extra ingebouwde beveiliging in combinatie met een techniek waardoor het apparaat tot vier keer zo snel kan stralen, kan de nauwkeurigheid van de bestraling nog vergroten en het risico op bijwerkingen verkleinen. ‘De planning is dat we dit vanaf april 2022 klinisch kunnen toepassen voor deze behandeling’, laat Celine weten. Evert blikt terug op een positief verloop waarbij de patiënten weinig bijwerkingen ondervonden. ‘En fijn dat de energie die je hierin stopt, ook door de patiënt wordt gewaardeerd’, vult Moniek aan.