Combinatietherapie van bestraling met medicatie
Op dit moment wordt het overgrote deel van de patiënten die wij bestralen ook behandeld met chemo- of hormoontherapie. De ontwikkelingen op het gebied van medicatie gaan razendsnel, terwijl de wetenschap nog maar weinig weet over de combinatie van bestraling en medicatie. Gelukkig heeft Maastro een aantal wereldwijd gerespecteerde hoogleraren in huis die daar met hun teams verandering in gaan brengen. Zo onderzoekt Marc Vooijs in het Maastro Lab op innovatieve wijze welke behandelingen elkaar versterken. Samen met Dirk De Ruysscher – die meedenkt vanuit klinisch perspectief – ziet hij voor de komende vijf jaar grote kansen voor nieuwe, verrassende combinaties van radiotherapie en medicatie.
Het groter geheel
“Als je kijkt naar het 149 groeiend aantal patiënten dat medicatie combineert met radiotherapie, dan is het toch gek dat er wereldwijd maar zo weinig onderzoek wordt gedaan naar die combinatie?”, vindt Dirk. “Iedereen kijkt alleen naar z’n eigen stukje, maar je moet naar het grotere geheel kijken. Jaarlijks komen er 50 nieuwe, geregistreerde medicamenten tegen kanker bij, waarvan we niet weten hoe ze werken in combinatie
met radiotherapie. Daarnaast worden er wel 1000 nieuwe medicijnen getest. Die ontwikkeling gaat harder en harder. Ga je daar niet in mee, dan mis je een grote kans. Dus voor de internationale radiotherapeutische gemeenschap is het strategisch van belang om aan te tonen dat radiotherapie ook in de toekomst een toegevoegde waarde heeft voor de
patiënt, in combinatie met medicatie.”
Van de zotte
Dirk: “En vanuit patiëntenperspectief is het natuurlijk van de zotte om al die nieuwe combinaties op patiënten zelf uit te testen. We zijn het aan de patiënt verplicht om in een veilige laboratoriumsetting uit te testen wat het gevaar – of juist de kracht – van een bepaalde combinatie is, vóórdat we de patiënt behandelen. Dus ik ben blij dat Maastro daar de komende vijf jaar veel aandacht aan besteedt.”
Voorop in Europa
Nu is het niet zo dat dit onderzoek nog volledig in de kinderschoenen staat. Het team van Marc Vooijs is al een heel eind op weg met onderzoek naar combinatietherapieën bij hersentumoren, longtumoren en zeldzame vormen van borstkanker. Daarmee loopt Maastro in Europa voorop. Marc: “We proberen vooral uit te vinden welke vormen van medicatie en radiotherapie elkaar versterken. En welke voordelen dat heeft voor de patiënt. Kunnen beide therapieën daardoor bijvoorbeeld iets verkort worden, of verlaagd in dosis of intensiteit, waardoor de kans op bijwerkingen kleiner wordt?”
Nieuwe combinaties
Voor dit onderzoek gebruikt het team van Marc stukjes tumorweefsel
én gezond weefsel van patiënten die in het MUMC+ en in Zuyderland geopereerd zijn: “Die stukjes weefsel kunnen we nu in het lab door laten groeien buiten de patiënt. Op een patiënt zelf kun je maar één medicijn tegelijk uittesten. Nu kunnen we wel tien therapievormen in verschillende combinaties uittesten op het weefsel van één patiënt. Zo komen we er misschien wel achter dat een chemotherapie die normaal gesproken niet voor die tumorsoort gebruikt wordt, toch effectief is in combinatie met
radiotherapie. We onderzoeken niet alleen het effect op de tumor, maar ook op het gezonde weefsel. Het geeft ons dus ook inzicht in de bijwerkingen. Zo ontdekken we nieuwe combinaties die het meeste
effect hebben, met de minste bijwerkingen.”
Behandelplan op maat
Marc: “Over vijf jaar hoop ik dat we zover zijn dat een arts ons een stukje tumorweefsel stuurt en dan binnen twee weken een behandelplan op maat van ons krijgt. Met daarin voor die specifieke patiënt de beste combinatie van verschillende therapieën. Preciezer, op maat en met behoud van kwaliteit van leven. Bij hersenkanker en longkanker zijn we daar al vrij ver mee. Daar liggen de grootste kansen voor combinatietherapie. Maar we richten ons ook op zeldzamere tumoren.”
Verrassende effecten
“In ons onderzoek kijken we niet alleen naar chemotherapieën maar
ook naar andere medicijnen die in combinatie met radiotherapie mogelijk een verrassend effect hebben”, legt Marc uit. “Denk aan malariapillen,
cholesterolverlagers en antidepressiva. Kankercellen lijken namelijk sterk op gewone cellen. Als je de biologische processen snapt, weet je ook in welke hoek je de oplossing moet zoeken. En dat zou best eens een onverwachte hoek kunnen zijn. Zo zou een afslankpil die vetcellen afbreekt best in staat kunnen zijn om bepaalde tumorcellen af te breken, als je de pil combineert met radiotherapie. Wie weet?! Voordeel is dat deze medicijnen al zijn goedgekeurd, waardoor de weg naar een nieuwe toepassing veel sneller is. Zo hoop ik dat we combinaties vinden waarmee we een palliatieve behandeling kunnen omzetten naar een curatieve behandeling. Mét behoud van kwaliteit van leven.”