Klinisch onderzoek: “Focus is belangrijker dan ooit”
“COVID – maar ook de enorme inflatie – hebben ervoor gezorgd dat het maatschappelijke draagvlak om veel geld uit te geven aan de zorg langzaam af brokkelt”, merkt Dirk De Ruysscher. “De maatschappij vraagt nu om focus. Selectiever én kosteneffectiever behandelen. Wie heeft maximaal profijt van welke behandeling? Dus daar richten we ons nu vooral op in onze onderzoeken: geavanceerde selectiemethodes en behandelingen op maat.”
Overgangsjaar
Er zijn zoveel interessante ontwikkelingen die Dirk graag met zijn team zou onderzoeken, maar hij is realistisch: “Dat is gewoon onbetaalbaar. De onderzoekskosten zijn nog harder gestegen dan de inflatie. Daardoor is 2022 een typisch overgangsjaar geworden. En dat geldt ook voor 2023. Dat merken we ook in de zorg. Dure behandelingen kunnen we alleen geven aan de patiënten die er maximaal profijt van hebben. En dus richten onze onderzoeken zich vooral op het selecteren van de juiste patiënt. Zo doen we veel onderzoek naar biomarkers, eiwitten en immuunprofielen die voorspellen hoe een bepaald type patiënt op een specifieke behandeling zal reageren. Die kennis wordt zo snel mogelijk geïmplementeerd. Zodat we patiënten beter en kosteneffectiever kunnen behandelen.”
Internationale impact
van een onderzoek groeit pas echt als zo’n nieuwe methode ook nationaal en internationaal wordt opgepikt. “Dat gebeurt regelmatig. Zo zijn onze onderzoeken op het gebied van longkanker, borstkanker, hersentumoren en prostaatkanker in 2022 geïmplementeerd in klinieken over de hele wereld. Verder hebben we een belangrijk artikel geschreven over oligometastasen bij longkanker. Deze beperkte uitzaaiingen worden meestal niet behandeld, terwijl wij deze patiënten juist wel succesvol bestralen. Die aanpak – gebaseerd op ons onderzoek – is in 2022 internationaal geïmplementeerd. Daar hebben we echt een leidende rol in gehad.”Dankzij een paar impactvolle publicaties is de Maastro- methode in 2022 uitgegroeid tot de internationale standaard
Europese standaard
“En zo zie je vaker dat de Maastro-aanpak internationaal wordt overgenomen. In 2022 gebeurde dat ook met de manier waarop wij patiënten behandelen die een nieuwe tumor krijgen in een gebied dat al eens eerder bestraald is. Dankzij ons onderzoek kunnen die patiënten toch behandeld worden. Daar hebben we in 2022 een paper over gepubliceerd, waarna onze aanpak de Europese standaard werd.” nieuwe onderzoeken _ Het grootste nieuwe onderzoek dat op dit moment loopt, is de zoektocht naar de juiste combinatietherapieën van bestraling en medicatie. In dat onderzoek wordt gewerkt met zelfgekweekte tumoren en mini-organen, gemaakt van eigen weefsel van een patiënt. En die ‘avatars’ worden ook ingezet voor andere kansrijke onderzoeken, vertelt Dirk. “Zo doet groepsleider Kim Kampen met behulp van deze zelfgekweekte longtumoren een onderzoek naar aminozuren. Ze onderzoekt of bestaande medicamenten die aminozuren in kankercellen remmen ook ingezet kunnen worden om een tumor bij patiënten te behandelen. Daar ben ik heel enthousiast over.”
Erasmus Universiteit
“In de gekweekte longtumoren vonden we ook immuuncellen. Daar willen we graag meer over weten. Want wat gebeurt er bijvoorbeeld met die immuuncellen als je de tumor bestraalt met nieuwe bestralingstechnieken zoals flash-protonen? En zo zijn er meer voorbeelden van experimenteel longkankeronderzoek. Ik ga een onderzoek naar longkanker opzetten met de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Op hun verzoek ben ik daar twee dagen in de week gedetacheerd als hoogleraar op het gebied van longkankeronderzoek. Vanuit die nieuwe rol probeer ik de krachten te bundelen van de beste onderzoekers uit Rotterdam en Maastricht. Daar zou wel eens iets heel moois uit kunnen groeien.”
Ook buiten de oncologie groeit de interesse in de positieve effecten van radiotherapie
In 2022 haalde de onderzoeksgroep van Dirk twee bijzondere grants binnen voor onderzoek naar epilepsie en hartritme stoornissen. Ook buiten de oncologie groeit dus de interesse in de positieve effecten van radiotherapie. In beide gevallen gaat het om onderzoeken die bij succes landelijk geïmplementeerd worden.
Collega radiotherapeutoncoloog Daniëlle Eekers haalde een grant binnen van 2,3 miljoen euro voor haar Precisiononderzoek. Met één enkele bestraling probeert
ze de epileptische focus in de hersenen te neutraliseren. Ze won de Maastro Research Award mede dankzij dit vooruitstrevende onderzoek.
Daarnaast kreeg Dirk zelf een grant voor zijn onderzoek naar radiotherapie bij patiënten met ernstige hartritmestoornissen die niet verholpen kunnen worden
met een reguliere behandeling. Ook wordt nu onderzocht of het probleem met één bestraling verholpen kan worden.
Sinds 2022 is Maastro het officiële expertcentrum in Nederland voor thyomen: zeldzame tumoren achter het borstbeen. Radiotherapeut oncoloog Stéphanie Peeters heeft veel onderzoek gedaan naar deze tumoren en behandelt ze intussen succesvol. In 2022 heeft ze een landelijk multidisciplinair overleg mee
opgezet waarbij radiotherapeuten, longartsen en chirurgen uit heel Nederland tweewekelijks kunnen inbellen voor advies. De meest complexe gevallen, ook
voor protonentherapie, komen naar Maastro en worden door Stéphanie zelf behandeld.