Protonentherapie
Maastro is het protonentherapiecentrum voor het zuiden van het land. In Nederland zijn 3 protonentherapiecentra: UMCG Protonentherapiecentrum in Groningen, Holland PTC in Delft en onze kliniek Maastro in Maastricht.
Maastro Protonentherapie - de laborant komt u ophalen in onze wachtruimte
Wat is protonentherapie?
Protonentherapie is een vernieuwende manier van bestralen voor mensen met kanker. Met protonen kunnen we de tumor preciezer bestralen dan met fotonen. Dat betekent dat we gezond weefsel en organen die rond de tumor liggen minder raken. De kans op bijwerkingen wordt hierdoor kleiner. Dat kan uw kwaliteit van leven beter maken.
Hoe werkt protonentherapie?
Protonen zijn heel kleine kerndeeltjes die straling afgeven. Wij kunnen de snelheid van de protonen heel nauwkeurig instellen. Zo nauwkeurig dat deze precies in de tumor tot stilstand komen. De protonen geven dan hun straling in de tumor af, waardoor kankercellen afsterven. Doordat de bestraling zo nauwkeurig is, komt er minder straling in de buurt van de tumor terecht. Op die manier sparen we gezond weefsel en is er minder schade aan de organen die in de buurt van de tumor liggen.
Protonentherapie: bij welke soorten kanker?
Protonentherapie is vooral geschikt bij patiënten waarbij de tumor in de buurt van kwetsbare organen ligt. Er is namelijk kans op beschadiging van deze organen als deze met straling in contact komen. Bij bestraling met protonen is die kans kleiner.
Standaardindicaties
Vormen van kanker waarbij protonentherapie de standaard behandeling is. We noemen dit standaardindicaties. Dit zijn:
- oogtumor
- schedelbasistumoren
- tumoren bij kinderen
Model-based indicaties
Model-based indicaties zijn vormen van kanker waarbij de kans op bijwerkingen soms kleiner is door protonentherapie. Of die kans kleiner is door bestraling met protonen, hangt af van de plaats waar in het lichaam de tumor zit en hoe groot de tumor is. Het gaat hierbij om:
- borstkanker
- hersentumoren
- longkanker
- slokdarmkanker
- hoofd-halskanker
- lymfeklierkanker
- zaadbalkanker (voor patiënten tot en met 50 jaar, ook wel teelbalkanker genoemd)
Uw arts bepaalt of u voordeel zal hebben bij de behandeling met protonentherapie. Hij of zij maakt daarvoor een uitgebreide planningsvergelijking. Wilt meer weten over dit planningsvergelijk, lees hier meer erover.
Voor wie is protonentherapie?
Protonentherapie is vooral geschikt voor patiënten die een tumor hebben in een kwetsbaar gebied: de hersenen, de schedelbasis en de zaadballen. Bestraling met protonen is heel nauwkeurig en komt daarom veel minder in omliggend weefsel terecht. Maar ook longkanker, borstkanker, slokdarmkanker, hoofd-halskanker en lymfeklierkanker kunnen we behandelen met protonentherapie. Om te onderzoeken of u voordeel heeft met deze therapie, maken we een planningsvergelijking.
Kinderen krijgen áltijd protonentherapie. Hun gezonde lichaamscellen zijn erg gevoelig voor straling en dus krijgen zij altijd een behandeling met protonen.
Protonentherapie wordt alleen gegeven als u nog kunt genezen.
Wilt u weten of protonentherapie voor u een optie is? Doe dan dan hier de online keuzehulptest.
Radiotherapeut-oncoloog, Judith van Loon, legt uit hoe u in aanmerking komt voor protonentherapie
Ondersteuning tijdens uw behandeling
Wanneer u bij ons in behandeling komt, kan er veel op u afkomen. Gelukkig staat onze patiëntbegeleider klaar om u te ondersteunen bij praktische zaken zoals verblijf en vervoer. Heeft u vragen over uw reis of verblijf tijdens de behandeling? Onze patiëntbegeleider neemt graag deze zorgen weg, zodat u zich volledig kunt richten op uw herstel. Lees hier meer over hoe onze protonen patiëntbegeleider u kan ondersteunen.
Verschil fotonentherapie en protonentherapie
Radiotherapie maakt gebruik van fotonen, ook wel röntgenstralen genoemd. Fotonen wordt ook wel de reguliere bestraling genoemd. Fotonen geven hun energie af in de tumor, maar ook in gezond weefsel eromheen.
Protonentherapie werkt met kleine positief geladen kerndeeltjes. Zij geven hun straling grotendeels af in de tumor. Daarna verliezen de deeltjes hun kracht. Hierdoor komt de straling nauwelijks in het omliggende gezonde weefsel terecht. Bestraling met protonen is dus nauwkeuriger.
De hoeveelheid straling die op de tumor terechtkomt, is bij beide vormen gelijk.
Radiotherapeut-oncoloog, Judith van Loon, legt de verschillen uit tussen fotonentherapie en protonentherapie
Voordeel van protonentherapie
Bestraling met protonen is een héél nauwkeurige manier van bestralen. De meeste straling komt rechtstreeks in de tumor terecht. Weefsel en organen rondom de tumor worden minder geraakt door deze bestraling. Hierdoor wordt de kans op bijwerkingen kleiner. Om te onderzoeken of dat bij u het geval zou zijn, maken wij een planningsvergelijking. Wat een planningsvergelijking precies in en welke stappen hiermee gemoeid zijn, leggen we uit op de pagina over het planningvergelijkingproces.
Onderzoek protonen-en fotonenradiotherapie in stadium III niet-kleincellige longkanker
Een recent onderzoek naar de voordelen van protonentherapie bij patienten met niet-kleincellige longkanker in stadium III, laat zien dat het onderzoek een direct weerslag heeft op de patiënt. Het onderzoek*, onder leiding van Professor Dirk De Ruysscher, toont voor het eerst het voordeel aan van protonentherapie bij patiënten met een lokaal uitgebreid niet-kleincellig longcarcinoom die tegelijk chemotherapie en radiotherapie krijgen, gevolgd door immuuntherapie. Lees meer over deze positieve onderzoeksresultaten.
*Onderzoek: "Protonen-en fotonradiotherapie in stadium III NSCLC: effecten op hematologische toxiciteit en adjuvante immuuntherapie",
Vragen over protonentherapie? Neem contact met ons op!
We staan klaar om u te helpen.
Veelgestelde vragen protonentherapie
Staat uw vraag hier niet bij of wilt u misschien weer weten, dan neem gerust contact op met een van onze medisch specialisten, via: protoneninfo@maastro.nl
Een second opinion bestaat uit de volgende stappen:
- U vraagt de verwijzing aan bij uw behandelend arts of uw huisarts. De behandelend arts of uw huisarts kan hiervoor vervolgens contact opnemen met Maastro via: protoneninfo@maastro.nl
- Zodra wij de aanvraag binnen hebben verdiepen wij ons in het medisch dossier en beoordelen of u in aanmerking komt voor protonentherapie. Soms is het nodig om informatie op te vragen uit een ander ziekenhuis, hiervoor hebben wij toestemming van u als patiënt nodig. Als dat zo is zullen wij u vragen om een toestemmingsformulier in te vullen.
- U en/of uw verwijzer ontvangt uiterlijk binnen 1 week een reactie van ons.
De meeste zorgverzekeraars vergoeden een second opinion. Wij raden aan van te voren contact op te nemen met uw zorgverzekeraar en hiernaar te informeren.
Protonentherapie en fotonentherapie
Protonentherapie maakt gebruik van protonen. Dat zijn kleine, positief geladen deeltjes. Wij kunnen heel precies aangeven waar in het lichaam ze terecht moeten komen: op de plaats van de tumor. In de tumor geven zij hun lading af en daarna verliezen ze hun kracht.
Fotonentherapie maakt gebruik van elektromagnetische golven. Dat zijn röntgenstralen. Ook die kunnen wij nauwkeurig naar de plaats van de tumor sturen. Het verschil is dat zij bij binnenkomst van het lichaam en het verlaten van het lichaam ook hun straling afgeven. De kracht van de straling wordt minder als zij dieper in het lichaam komt.
Bij protonentherapie wordt het gezonde weefsel om de tumor heen dus minder geraakt. Gezonde cellen lopen dus minder schade op. Hierdoor is de kans op bijwerkingen kleiner.
Voordeel protonentherapie
Voordeel van protonentherapie is dat er vaak minder straling in het gezonde weefsel om de tumor heen terechtkomt. Hierdoor lopen gezonde cellen minder schade op, waardoor het risico op bijwerkingen kleiner wordt. Dit geldt zowel voor de bijwerkingen meteen na de bestraling, als voor de gevolgen van de bestraling op lange termijn.
Maar niet iedereen heeft hier voordeel van. Het risico op bijwerkingen hangt af van de soort kanker, de plaats van de tumor en de vorm van de tumor.
Nadeel protonentherapie
Een nadeel is dat protonentherapie maar op 3 plekken in Nederland gegeven wordt: Maastricht, Delft en Groningen.
Protonentherapie voor wie.
Voor een deel van de mensen met kanker heeft protonentherapie voordeel. Zij lopen minder risico op bijwerkingen doordat deze manier van bestralen heel nauwkeurig is.
Maar dat geldt niet voor iedereen.
Het ligt aan de soort kanker, de plaats waar de tumor zit en de vorm van de tumor of protonentherapie ingezet kan worden.
Landelijke afspraken protonentherapie
Er zijn landelijke afspraken gemaakt dat protonentherapie voor bepaalde tumoren vergoed zal worden. Uw behandelend radiotherapeut-oncoloog beoordeelt aan de hand van landelijk vastgestelde criteria of u baat zal hebben van protonentherapie en in aanmerking komt voor vergoeding.
Frequentie en duur protonentherapie
Hoe vaak u bestraald moet worden, ligt aan de soort kanker die u heeft:
- Borstkanker: 15 tot 22 protonentherapie bestralingen
- Hoofd-halskanker: 28 tot 35 protonentherapie bestralingen
- Hersentumor: 28 tot 35 protonentherapie bestralingen
- Longkanker: 25 tot 30 protonentherapie bestralingen
- Lymfeklierkanker: 25 tot 31 protonentherapie bestralingen
- Slokdarmkanker: 23 tot 28 protonentherapie bestralingen
Het verschilt ook per behandeling hoe vaak per week u bestraling krijgt. Dit hoort u allemaal tijdens de voorbereidende gesprekken met uw behandelend arts.
Ook hoe lang de bestraling duurt, verschilt per patiënt. Het ligt aan de soort kanker, waar de tumor zit en de vorm van de tumor. De duur van de bestraling kan variëren van 15 tot 45 minuten.
Protonentherapie en mogelijke bijwerkingen
Hoewel het risico op bijwerkingen wel lager is, is het type directe bijwerkingen over het algemeen hetzelfde als bij fotonenbestraling. Het is lastig te zeggen hoe iemand precies reageert op de behandeling, want dat verschilt per persoon.
Daarnaast verschillen de bijwerkingen van bestraling ook per plaats van bestraling. Iemand die rond de hals bestraald wordt, krijgt bijvoorbeeld klachten als een droge mond. Maar iemand die voor een hersentumor bestraald wordt, heeft onder andere meer kans op haaruitval.
Bijwerkingen van protonentherapie op de korte termijn zijn bijvoorbeeld:
- misselijkheid
- vermoeidheid
- pijn
- problemen met de huid: jeuk, huid die open gaat, roodheid
- last bij het slikken (bij bestraling van de slokdarm of bestraling in het hoofd-hals gebied)
- droge mond en een hese stem (bij bestraling van de mond of de keel)
- verlies van smaak (bij bestraling van de mond of keel)
- haaruitval (bij bestraling van het hoofd)
Op langere termijn kunnen de bijwerkingen zijn:
- bestraling van de borst: verhoogd risico op hartinfarct
- bestraling van het mond- en keelgebied: problemen met slikken, verlies van smaak
- bestraling van de hersenen: problemen met geheugen, concentratie en taalvaardigheid
- bestraling van de longen en de slokdarm: hartproblemen of problemen met slikken
- bestraling in het zenuwstelsel (hersenen/ruggenmerg ofwel de craniospinale as): maag-darm problemen, schade aan het hart, verminderde vruchtbaarheid, verminderde bloedaanmaak (beenmergfunctie)
Hoofdhaar en protonentherapie
Alleen als u bestraling op uw hoofd krijgt, kan uw hoofdhaar uitvallen. In de meeste gevallen groeit dit weer terug.
Protonentherapie en werken / sportbeoefening
Dat ligt er helemaal aan hoe uw lichaam reageert op de behandeling, hoe uw conditie is en aan het werk dat u doet.
De één voelt zich goed genoeg om te werken en/of te sporten, de ander is daar niet toe in staat.
Luister heel goed naar uw lichaam. Het geeft zelf aan of het rust nodig heeft.