Protonentherapie bij longkanker

Radiotherapie (bestraling) bij longkanker

Radiotherapie (bestraling) is een effectieve behandeling bij longkanker. Bestraling werkt met röntgenstraling met een heel hoge energie. Dit noemen we fotonen. Deze straling beschadigt het erfelijk materiaal van de kankercellen. Kankercellen zijn gevoeliger voor de straling dan de cellen in het gezonde weefsel eromheen. Het gevolg is dat de kankercellen afsterven en de cellen in het gezonde weefsel weer herstellen.

Fotonen geven hun straling af in de tumor. Daarnaast komt er ook een lagere dosis straling terecht in het gezonde weefsel eromheen. Hierdoor is er een kans op bijwerkingen.

Bestralen met protonen is een andere mogelijkheid

Een vernieuwende behandeling bij longkanker is protonentherapie. Protonen zijn heel kleine, positief geladen deeltjes. Bij bestraling met protonen kunnen we de tumor heel nauwkeurig behandelen. Wij kunnen de snelheid van de protonen exact instellen en heel precies bepalen hoe diep ze het lichaam ingaan. De protonen geven hun straling af in de tumor en daarna verliezen ze hun energie.

Hierdoor wordt er minder gezond weefsel om de tumor heen geraakt. Omdat hierdoor de gezonde cellen en organen gespaard blijven, wordt de kans op bijwerkingen kleiner. Dat kan positieve gevolgen hebben voor uw dagelijkse doen en laten en uw kwaliteit van leven vergroten.

Protonentherapie wordt alleen gegeven als u nog kunt genezen.

Wie komt in aanmerking voor protonentherapie bij longkanker?

De meeste mensen met longkanker worden bestraald met fotonen. Soms liggen de tumor of de klieren die bestraald moeten worden zodanig dat hiermee de dosis op het hart, de longen of de slokdarm aanzienlijk is.

In die gevallen is bestraling met protonen misschien een betere keuze. Protonen geven namelijk de meeste straling direct in de tumor af en daarna verliezen ze hun kracht. Daardoor worden omliggende weefsels en organen minder geraakt en wordt de kans op bijwerkingen kleiner.

Om te onderzoeken of dat risico met protonentherapie in uw geval kleiner wordt, maken wij een planningsvergelijking. Uw behandelend specialist kan ons vragen om deze vergelijking te maken.

De behandeling

De planningsvergelijking heeft laten zien dat u voordeel heeft van protonentherapie. En u heeft de beslissing genomen dat u bestraald wilt worden met protonen.

Voorbereiding

Voordat we starten met de behandeling, heeft u een intakegesprek met de radiotherapeut-oncoloog die u gaat behandelen. In dat gesprek bespreken jullie onder andere:

het doel van de behandeling
hoe de behandeling eruit ziet
hoeveel bestralingen u krijgt
het verschil tussen fotonen en protonen
eventuele bijwerkingen

CT-scan

Na het gesprek met onze radiotherapeut-oncoloog maken we een CT-scan. Met deze scan kunnen we een gedetailleerd bestralingsplan maken. De radiotherapeut zal samen met de laboranten bekijken wat de beste houding is om de scan en de bestraling uit te voeren.

In sommige gevallen maken we gebruik van contrastvloeistof. Deze krijgt u via een infuus in uw arm toegediend. Omdat het belangrijk is te weten hoe het gebied van de longen, de andere organen, het weefsel en de tumor beweegt, krijgt u een bandje om uw middel om die beweging te meten.

Als het nodig is om - uit voorzorg - ook uw hoofd te bestralen, maken we ook een masker. Dit masker draagt u elke bestraling. Zo ligt uw hoofd heel stil en zijn we er zeker van dat de bestraling steeds op dezelfde plaats gebeurt.

Bestralingsplan

Met alle gegevens en de CT-scan gaan we aan de slag. De computer maakt nauwkeurige berekeningen voor het bestralingsplan. Protonenbehandeling is een uiterst secure manier van behandelen. Meerdere medewerkers voeren dan ook verschillende controles uit. Na ongeveer een werkweek begint u met uw eerste bestraling.

Aantal bestralingen

Voor uw behandeling van longkanker zijn 20 tot 30 bestralingen nodig in een periode van 3 tot 6 weken. U krijgt 1 of 2 bestralingen per dag.

Wij bestralen van maandag tot en met zaterdag. De tijden van de bestraling kunnen per dag verschillen. Er wordt bestraald van 7.00 uur in de ochtend tot 23.00 uur in de avond.

De bestraling

De eerste bestraling

Op de dag van de eerste bestraling halen we u op in de wachtruimte. U gaat met de medewerker naar de bestralingsruimte. U gaat liggen op de bestralingstafel en de medewerkers zorgen ervoor dat u goed ligt en in de juiste positie ligt. Zij voeren verschillende controles uit en verlaten dan de bestralingsruimte.

U bent dan alleen in de ruimte, maar u kunt gewoon tegen de medewerkers praten. Zij horen en zien u via beeldschermen en intercoms.

Hoe lang duurt de bestraling?

U bent ongeveer 20 tot 25 minuten in de bestralingsruimte. Deze tijd hebben we nodig om u in de goede positie te leggen,controles uit te voeren en de bestraling te geven. De bestraling zelf duurt maar een paar minuten.

Wat voel ik van de bestraling?

Van de behandeling voelt u niets. U hoort alleen het draaien van het bestralingstoestel.

Vervolgafspraken en controles

Na uw eerste eerste bestraling komt u op de afgesproken dagen naar Maastro.

Tijdens uw behandeling hebt u iedere week een controleafspraak met uw arts bij Maastro. Hij of zij bekijkt dan hoe het met u gaat. Heeft u klachten, dan bespreek u die met uw arts. Deze afspraken proberen wij zoveel mogelijk aansluitend aan uw bestraling te plannen.

In de periode van bestralingen zult u ook regelmatig een CT-scan krijgen. Dit doen we om te controleren of de bestraling nog steeds op de goede plek komt. We zien op deze scans niet of de behandeling aanslaat of effect heeft op de tumor. Het is mogelijk dat we het bestralingsplan een beetje moeten aanpassen. Als dit zo is, hoort u dat bij de eerstvolgende controle.

Ik krijg ook chemotherapie. Kan ik dat combineren?

Als u tegelijk met de bestraling ook chemotherapie krijgt, bespreekt uw eigen longarts dit verder met u. Het kan zijn dat de longarts u in dit geval verwijst naar de longarts in het MUMC (Maastricht) om ook daar de chemotherapie te krijgen. Dit is natuurlijk ook afhankelijk van uw eigen wensen.

Bijwerkingen protonenbehandeling en adviezen

Alle intensieve behandelmethodes hebben bijwerkingen. Welke bijwerkingen u krijgt en hoe erg die zullen zijn, hangen af van:

het aantal bestralingen en de hoogte van de dosis
de grootte en de plaats van het gebied dat bestraald wordt
of u eerder operaties heeft gehad
of u chemotherapie heeft
hoe gevoelig u bent voor straling

Bijwerkingen zeggen niets over het effect van de behandeling tegen de kanker.

Vermoeiheid

Een algemene bijwerking van bestraling is vermoeidheid. U kunt zich vermoeider voelen dan normaal. Het ligt helemaal aan uw situatie en hoe uw conditie is. Als u regelmatig beweegt, duurt de moeheid minder lang.

Huidklachten

Ook uw huid kan reageren op de bestraling. Ze kan schraal aanvoelen, jeuken of rood worden. Voorafgaand aan uw bestraling geven wij u dan ook advies over hoe u uw huid het best kunt verzorgen.

Problemen met slikken

Bij de bestraling wordt in veel gevallen ook de slokdarm geraakt. Hierdoor kunt u last krijgen met slikken. Bijvoorbeeld dat het pijnlijk is als eten door uw slokdarm gaat of dat u het gevoel heeft dat het eten niet wil zakken.

Kortademigheid of benauwdheid

Door het bestralen kan vocht in de longblaasjes komen. Hierdoor kunt een licht benauwd gevoel krijgen of kortademig worden.

Deze bijwerkingen zijn niet gekoppeld aan de protonenbehandeling. Ook bij een fotonenbehandeling kunnen deze ontstaan.

U kunt nog een paar weken na de bestraling last hebben van de bijwerkingen. Uw arts begeleidt u hierin tijdens de bestralingsbehandeling. Als het nodig is, schakelen we ook een diëtist in.

Na de bestraling

Na de bestralingen plannen wij 2 telefonische controles met uw arts van Maastro. De behandeling werkt namelijk nog een tijd na de laatste bestraling.

Daarna gaat u weer onder controle bij uw eigen ziekenhuis.

Een planningsvergelijking toont aan of het risico op bijwerkingen kleiner is met protonentherapie

In een planningsvergelijking vergelijken we de 2 bestralingsplannen: het fotonenplan en het protonenplan.

In deze plannen staat:

het aantal bestralingen dat nodig is
welke dosis straling nodig is
uit welke richting de bestraling komt

Als u niet bij Maastro in behandeling bent voor uw longkanker, dan stuurt de radiotherapeut-oncoloog van uw ziekenhuis het fotonenplan en de CT-scan naar ons op. Wij gebruiken die gegevens om ons protonenplan te maken. U hoeft daarvoor niet naar Maastro te komen.

We vergelijken de 2 plannen. Uit de vergelijking komt hoeveel straling op omringende organen en gezond weefsel terechtkomt. En of er dus een kleinere kans op bijwerkingen zou zijn bij een protonenbehandeling. Als het verschil voldoet aan landelijk vastgestelde criteria, komt u in aanmerking voor protonentherapie.

We streven ernaar de vergelijking binnen 2 dagen klaar te hebben. Uw radiotherapeut-oncoloog zal de uitslag met u bespreken.

Zou een protonenbehandeling in uw geval van voordeel zijn en u wilt deze behandeling, dan verwijst de radiotherapeut-oncoloog u naar Maastro.

Belangrijk om te weten is dat uw zorgverzekering de protonentherapie alleen vergoedt als de planningsvergelijking laat zien dat protonenbestraling voor u de beste behandeling is.

Ondersteuning tijdens uw behandeling

Als u bij ons in behandeling komt, komt er heel wat op u af. Dan is het fijn als u ondersteuning krijgt bij praktische zaken. Onze patiëntbegeleiders helpen u met vragen over onder andere verblijf en vervoer. Ze zijn er voor u.